Magnesia Antik Kenti Aydın’ın Germencik ilçesinde bulunan matematik, geometri, fizik, mimari ve insan becerisinin zirvede olduğu bir antik kenttir. Bu özelliklerinin yanı sıra onu öne çıkaran bir özelliği daha var. Döneminde ‘Yarışlar Şehri’ olarak anılan Magnesia Stadyumu.
Döneminin Maracana’sı diyebileceğimiz bu stadı gelin birlikte inceleyelim.
1. Magnesia’da ilk kazılar 1891-1893 yılları arasında Carl Humann liderliğindeki bir Alman arkeoloji ekibi tarafından yapılmıştır.
21 aylık çalışmada tiyatro, Artemis tapınağı, agora, Zeus tapınağı ve (hükümet yetkililerinin buluştuğu yer) prytaneion kısmen gün yüzüne çıkarıldı. 1984 yılında Ankara Üniversitesi’nden Orhan Bingöl tarafından kazılara yeniden başlandı. Bingöl ve ekipleri, uzun yıllar süren çalışmalarda yavaş yavaş kentin antik stadını gün yüzüne çıkardı.
Stadyumun eski ve yeni hali ?
2. 30.000 kişilik stadyum, Anadolu’nun en görkemli ve iyi korunmuş antik stadyumlarından biridir.
Magnesia’nın antik çağda ‘Yarışlar Şehri’ olarak anılmasında rol oynayan stadyum, birçok spor etkinliği nedeniyle de ziyaretçi akınına uğruyor. MS 1. yüzyılda inşa edilen stadyumun MS 3. yüzyıla kadar kullanıldığı sanılmaktadır. Koşu yarışları, at ve otomobil yarışları, dövüş sporları ve gladyatör oyunları gibi pek çok müsabakaya ev sahipliği yaptığı düşünülen Magnesia Stadyumu’nun pist uzunluğu 189 metre.
3. Dünyada kabartmalı tek antik stadyum.
Mermerden inşa edilen stadyumda 150’den fazla kabartma bulunuyor. Stadyumun arena ve podyum duvarlarında boks, binicilik, atıcılık gibi sporların kabartmalarına rastlamak mümkündür. Bu kabartmalar genellikle yarışmacıları, yarışta verilen ödülleri ve yarış türlerini tasvir etmektedir. Göreceğiniz bir diğer rölyef de antik çağların dopingi olarak kabul edilen ‘mandrake’.
4. Loca ve protokol tribünü detayları
Magnesia Stadı’nda tekke ve protokol uygulamasının çok eskilere dayandığı ortaya çıktı. Stadyumda bulunan yazıtlar, burada birden fazla meslek grubunun özel yerlerinin olduğunu göstermektedir. Stadyumda “Proedrie” olarak adlandırılan bölüm protokole ayrılmışken burada koltukların sırtlarında ve oturma kısımlarında çok sayıda yazıt bulunuyor.
Stadyumun unvanlara ve mesleklere göre gruplandırıldığı da ortaya çıktı. İmparatorun, şehir yöneticilerinin ve başrahibin oturacağı yerler yazıtlarla belirlenmişti. Fırıncılar, tuzlu balık üreticileri, kuşçular ve bahçıvanlar koltuklara isimleri yazılan meslek kümelerinin ortasında yer alıyor.
5. Ruhsal bozukluğu olan bireyler için özel bölüm.
Stadyumda ruhsal bozukluğu olan kişiler için bir bölüm daha ayrıldı. Magnesia halkının rahatsızlığı olan insanları sosyal hayattan dışlamadığı, aksine özel bir bölümde maçları izlemelerine izin verdiği görülmektedir.
6. Efesliler için özel tribün
Stadyumun bir diğer ilgi çekici özelliği ise Efes Antik Kenti’nden oyunları izlemeye gelenler için ayrılan tribün. Kazılar sonucunda 2500 kişilik tribünde ‘bu koltuklar Efes’ten gelenlere ayrılmıştır’ yazısı ortaya çıkarıldı.
Smyrna ve Myus gibi diğer antik kentlerden gelenler için ayrılan yerler de oturma alanlarındaki yazıtlardan anlaşılmaktadır.
7. Kazılara başkanlık eden Prof. Dr. Orhan Bingöl, stadyumla ilgili teklifte bulundu ?
‘Bu statların kazı ve restorasyonunu büyük kulüplerimiz neden yapmasın? Neden Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş veya diğer şehir kulüplerinin eski bir stadı olmasın? Efes Pilsen, Eczacı veya diğer gruplar neden Avrupa Kupası maçlarını sponsor oldukları eski statlarda oynamasınlar?
Neden atletizm maçları, hatta adaylığımız olan 2020 Olimpiyatlarındaki bazı müsabakalar bile antik stadyumlarda olmuyor?
Büyük şehirlerdeki ulaşım sorununu da göz önünde bulundurursanız, örneğin Magnesia’ya ulaşmak (Bodrum otoyol çıkışından sadece 1,5 km. Adnan Menderes havaalanı 80 km.) olimpiyat stadına ulaşmaktan çok daha kolay.
Kendi adıma konuşayım, 5 yılda sadece statta kullanılmak üzere yılda 150-200 bin TL’lik bir destekle Türkiye ve dünya, Magnesia’da 30.000 kişilik muhteşem bir stadyuma kavuşacak. Bölümlerden birine ‘yeni açık’ ve ‘çarşı’ adını verdim bile!’
Stadyumun son hali ?
Kaynaklar:
https://www.dailysabah.com/arts/magnesia-city-of-races-home-to-best-preserved-stadium-in-anatolia/news
https://kulturenvanteri.com/en/yer/magnesia-stadyum/#16/37.847801/27.518948
https://www.posta.com.tr/yasam/antik-dunyanin-coskulu-mek-ni-magnesia-stadyum-87988
